Erika

Zonder vriend was ze het meisje met de krullen en de bril. Van beide eigenaardigheden wilde ze nu en dan af. Lenzen waren lastig en meer gedoe dan het waard was, dus de bril bleef. De krullen waren zo natuurlijk en prachtig dat ze op de stoel bij de kapster van mening veranderde. Na allerlei variaties hield ze het bij schouderlang haar, zodat haar krullen jaloersmakend waren. Jongens waren geneigd om er met hun hand doorheen te gaan, vaak voordat naar haar smaak de schroom van aanrakingen was overwonnen. De meest ongevoelige jongen had gezegd dat het was zoals bij een kind en een poedeltje. De kleuter wilde het hondje perse aaien en daarvoor was ze bereid door haar knieën te gaan, ook al mocht dat niet van mama. Nou, dank je dat ik je poedel mag zijn, was haar antwoord, terwijl ze besloot dat de jongen geen knip voor zijn neus waard was. 

Ze was knap, zeiden vriendinnen, maar de spiegel liet alleen de bril en de krullen zien. Zonder bril was haar spiegelbeeld te vaag om die zogenaamde knapheid te herkennen. Ze hadden vast gelijk, verzekerde ze zichzelf. Ze heette trouwens Erika, een naam die ook tot de nodig overwegingen leidde. Was ze door haar ouders gedoodverfd als jongen, Erik, en hadden ze op het laatste moment niets anders kunnen bedenken dan een toegevoegde a? Wat was Erik voor een naam?

Met een vriend was ze soms de Erika die ze wilde zijn, hoewel die naam nog steeds op haar drukte. Als de jongen lief was, klonk het als een koosnaampje. Als hij het uitmaakte als een veroordeling. De krullen dienden om doorheen te wroeten, de bril om zo lang mogelijk de prachtige ogen die erachter schuilden te verhullen. Een enkeling werd geprikkeld door de vervolmaakte naaktheid die ze verkreeg als ze seks had met haar bril op. Ze vonden de bril erotischer dan een flintertje lingerie. Voor haar was het onhandig en nutteloos, want van dichtbij zag ze goed genoeg, maar ze was ze terwille. Dat was haar probleem, zei ze tegen zichzelf bij gebrek aan een hartsvriendin. Ze was haar vriendjes te gemakkelijk terwille. Na een paar maanden had zo’n jongen haar welwillendheid opgebruikt en ging hij lopen.

Die wisseling van vriendjes was niet haar grootste zorg. Door haar studie had ze geleerd te abstraheren, te zoeken naar het principe dat zich verborg achter de verschijnselen. Dat principe kwam neer op de definiëring van het zelf door de omgang met de ander. Een dooddoener van jewelste, maar toch goed om bij stil te staan. Dat deed ze terwijl ze op de bank in haar appartement met een kussentje tussen haar knieën thee dronk. Mensen ontworstelen zich aan hun jeugd omdat ze niet langer degene zijn die hun ouders van hen maken. Als ze naar de middelbare school gaan, laten ze het vriendinnenclubje van de basisschool los en ze doen hetzelfde met de vriendinnen van de middelbare als ze gaan studeren. Zelfstandig wonen en een baan: hetzelfde. Maar steeds ben je, ben ik, want nu dacht ze aan zichzelf, degene die anderen van mij maken. Bij haar vriendinnen was ze onverstoorbaar en bedachtzaam en daar kon ze mee leven. Bij die idiote Rick was ze een seksobject geweest en dan nog wel van de perverse soort. Ze bande die versie van zichzelf uit haar gedachten. De Erika die Nathan van haar had gemaakt, was haar bevallen, maar de Nathan die zij van Nathan had gemaakt wat minder. Ze gaven elkaar ruimte, maar Nathan had daar zijn eigen draai aan gegeven. Natuurlijk mocht hij bevriend zijn met andere vrouwen en natuurlijk was er tussen goede vrienden sprake van intimiteit. Erika had ervan geleerd dat principes mooi zijn, maar dat het alledaagse leven vraagt om onbeargumenteerde grenzen. En om grensbewaking, want Nathan blonk uit in het onderbouwen van het ongeoorloofde. Jammer genoeg was ze te laat op die overtuiging gestuit, want ze had met Nathan verder willen gaan. Of eigenlijk niet, want als ze het eerder dan hij op het idee was gekomen, was zij degene geweest die het had uitgemaakt. Dat leverde een minder vervelende nasmaak op, dacht ze.

Een mens is zijn eigen spiegel als er geen ander is die dat is. Over zichzelf had Erika geen uitgesproken mening. Ze zag er gewoon uit en die krullen en bril maakte haar voor sommige jongens sexy, voor anderen studieus. Haar lengte was afdoende en de omvang van haar lijf hield ze zonder moeite in toom. Ze begreep niet hoe vrouwen van haar leeftijd toe konden staan dat al dat vet in hun leven drong. Dat waren er nogal wat; vrouwen die te dik waren. Te veel jongens vonden dat niet erg en dat deed die meiden geen goed. Waren ze ook nog zo tevreden met hun dikke vriendin als haar bloeddruk steeg als ze zwanger werd, als haar hart het begaf voordat de kinderen op de middelbare zaten of als haar knieën het begaven? Want dat was het voorland van dikke meiden. Jongens waren verstandiger, want je zag veel minder te dikke exemplaren. Mannen lieten zich pas dik worden als de gezinsbuit binnen was. Erika was in iedere geval van plan om slank te blijven, hoewel haar borsten een maatje erbij mochten hebben.

Hoe belangrijk was je lichaam voor jezelf als het grotendeels naar je zin was? Het ging om je geest. Erika was doorgaans opgewekt en niet geneigd om te piekeren. Nadenken deed ze wel en dat onderscheidde haar van vriendinnen, had ze in de loop der jaren gemerkt. Ze kon zich niet voorstellen dat iemand niet nadacht, want waar had je anders hersens voor, maar ze kon zich wel voorstellen dat het in die hersens een warboel was, dat het een plek was waar niets rondstuiterde dat zinvol genoeg was om er langer dan een tel bij stil te staan. Bij haar was dat wel het geval. Dat was het verschil tussen denken en piekeren. Zij zette de premissen op een rijtje, goochelde er wat mee, bekeek verschillende combinaties vanuit verschillende gezichtshoeken, en trok conclusies. Het was haast een wetenschappelijk proces. Het was minstens effectief, want ze wist doorgaans wat ze vond en waarom, en dan kon ze verder met haar leven. Een paar dagen later waren alleen de overwegingen over en waren de emoties die erbij hoorden opgelost in het niets. 

Erika was blij met haar intellect, want dat was het, vond ze. Het was pure intelligentie en die kon niemand met vervelend gedoe of met wat dan ook om zeep helpen. Zelfs Nathan met zijn bedrog niet. Het had trouwens even geduurd voordat ze zijn geneuk met die meid als bedrog zag, want aanvankelijk overtuigde ze zichzelf ervan dat het een consequentie van hun volwassen, respectvolle omgang met elkaar was. Dat was Nathans verhaal en het kostte haar wat denkwerk voordat ze de rationaliteit ervan in de afvalbak pleurde. Nathan de praatjesmaker, dacht ze, maar ze had hem vergeven, omdat het eigenlijk een best leuke jongen was. Zijn rationale was dat hij jong was en dat hij niet nu al zijn seksuele ervaring wilde beperken tot één vrouw. Dat begreep ze best en hij had een punt, maar in de weken dat ze naar vergeving aan het zoeken was, had ze geen moment rust gekend. Als hij niet bij haar was, stelde ze zich voor dat hij bij die meid was. Ze had het meisje weleens gezien en ze stelde zich voor wat ze in bed deden. Aanvankelijk maakte zichzelf wijs dat hij niet verder ging dan gekus en geknuffel, maar dat was doorzichtig zelfbedrog. Natuurlijk gingen ze tot het uiterste. Hij kwam in haar klaar, zij kwam door hem klaar en zij, Erika, zat met de gebakken peren. Ze trok aan het kortste eind en hield er een giftig gevoel van afgunst en verlatenheid aan over. Daar diende een relatie niet voor. Ze hoefde niet al te diep in haar gevoel te duiken om daar achter te komen. Na wat gepieker zei haar verstand hetzelfde. Ze maakte het uit met Nathan en omdat ze alles zorgvuldig had overwogen, was er geen scene voor nodig. 

Ze was uiterst kalm toen ze hem in de leunstoel liet zitten toen hij langskwam om te vrijen. Ze bood hem geen koffie en geen bier aan. Ze deed niet opgewekt, maar waardig. Ze had haar verhaal goed voorbereid, maar Nathan kreeg de samenvatting van de samenvatting te horen. Overspel in hun prille omgang maakte duidelijk dat zij niet genoeg voor hem was. Geen vertrouwen in hem. Vandaag bedrog, morgen erger. Hij hoorde het aan terwijl hij de kat streelde. Ze vond het een vorm van verraad van de kat want die was van haar. Ze zweeg al vlug, want het moest inmiddels duidelijk zijn. Ze stond op, pakte dat kat van zijn schoot en week een paar passen terug. Nathan begreep het gebaar, stond op en ging zonder een woord de deur uit.

Goed gedaan, zei ze tegen zichzelf, terwijl haar hart toen pas op hol sloeg. Ze plofte op de bank, de kat sprong op en rende weg en ze begon te sniffen. Dat mocht wel even, vond ze, want ze was tenslotte een half jaar de vrouw geweest die ze in interactie met Nathan was geweest. Toen hadden haar gedachten over wat een mens in feite is zich gevormd, namelijk een wezen dat de vorm aanneemt die de betekenisvolle ander in hem of haar ziet. Het was een vorm van Gestalt-psychologie, maar dan een stapje verder. Niet het zelf, maar de ander ontwierp de gestalte. Nathan in haar geval. Zonder hem was ze weer een vormloos ding met een bril en krullen dat door haar opgewekte aard redelijk tevreden over zichzelf was.

De kat kwam terug en ze aaide het beest om haar aanvankelijke afkeuring van haar gedrag goed te maken. De kat heette Katje. Sommige vriendjes noemde haar Kutje, want dat vonden ze grappig. Op zo’n moment had ze spijt van de naam, maar het dier heette nu eenmaal zo en daar was niets meer aan te doen. Nathan deed het niet. Die aaide het beest, maar praatte er niet tegen. Zelf deed ze dat ook niet, want in haar ogen kwam dat een beetje achterlijk over. Een kat is niet dom, maar ook niet taalvaardig zoals een hond. Je kon beter tegen de spiegel praten, want dan kreeg je een antwoord terug. Katje knorde, zette een hoge rug op en krulde het topje van zijn omhoog stekende staart. Was aaien iets seksueel voor zo’n dier? Ze stak haar achterste omhoog alsof ze iets wilde. Ineens was het aaien voor Erika geladen met een lichte weerzin. Ze kriebelde over het kopje van de kat, stopte ermee en Katje sprong van haar schoot. Voor sommige jongens was ze niet meer geweest dan een kat. Ze hunkerde naar hun aandacht, ontving hun genegenheid als ze het haar gaven en ging haar eigen gang als ze was tevredengesteld. Seks kwam op hetzelfde neer. Ze verlangde ernaar, ze deed het en dat was het weer. Had ze er op dat moment zin in? Anders dan honger dat niet gaf om de aard van het eten, was haar zin in seks afhankelijk van de man die het haar zou geven. Met Rick was het een achteloze oefening die ze op gezette tijden verrichte. Zo was het als je jaren getrouwd was, dacht ze indertijd. Met Tom probeerde ze het te ontlopen en dat zei genoeg. Haar omgang met hem was geen lang leven beschoren. Bij Nathan was het zoals het hoorde. Als ze ’s morgens innig gelukkig wakker werd, dacht ze al aan de vrijpartij die ’s avond op het menu stond. Soms was het ’s middags of na het avondeten al zover. Dat Nathan dan plotseling weg moest, was minder fijn. Inmiddels wist ze waar hij naartoe ging. Zijn andere vriendin zat verlegen om haar portie gelukzaligheid.

Katje probeerde nog een keer en sprong op haar schoot, maar Erika had er geen zin in. Bevredig jezelf maar, zei ze in gedachten, want voor haar zat er ook niets anders op. Zelfbevrediging was trouwens een onding, omdat het het wezen van seks miskende. Dat wezen was gezelschap. Ze zou het nog liever doen met het meisje in het appartement naast haar dan dat ze zichzelf in alle eenzaamheid bevredigde. Liever willen en doen waren twee dingen. Ze was niet van plan om ineens lesbisch te worden en zelfbevrediging was gemakkelijk om even verlost te zijn van lichamelijke prikkels, want meer was het niet zonder gezelschap in de kring van haar intimiteit. 

Haar overwegingen verschoven naar een ander aandachtspunt. Het was vroeg in de avond en wat ging ze doen? Televisie was de gemakkelijkste oplossing. Een boek de meest bevredigende en erop uit gaan de spannendste. Gelukkig is het leven soms een korte verhaal of een slappe aflevering van een eindeloze televisieserie. Erika hoefde niet verder na te denken. De invulling van haar avond kwam de trap op en belde aan. Het was Tom. Ze deed de deur open en het duurde een halve tel voor ze op zijn naam kwam. Ze had er spijt van dat ze niet door het kijkgaatje had gekeken. Had ze de deur dichtgelaten? Waarschijnlijk niet, maar ze had even de tijd gehad om de jongen te plaatsen in haar vervlietende leven.

Het had Nathan moeten zijn, want dan had ze met hem verder gekund. Ze had hem opnieuw willen overwegen. Of voor haar part Rick. Er was niets tegen een achteloze omgang met een ex-vriendje. Dat zou nieuw voor haar zijn, maar het hield haar bezig tot de volgende geliefde zich aandiende. Over Tom was ze nooit enthousiast geweest. Ze had met hem aangepapt omdat hij goed bij haar paste. Ze hadden op dezelfde middelbare school gezeten. Hij was een stukje langer dan zij, had een vergelijkbare achtergrond en eenzelfde houding ten aanzien van de wereld en die was grotendeels zorgeloos. Zijn ouders hadden kennissen van haar ouders kunnen zijn. Hij had gestudeerd, had een saaie baan en wachtte op een betere. Zij ook, want het publiciteitsbureau waar ze werkte was niet de meest enerverende werkomgeving. Hij zag er goed uit en zij ook. Goed naar de maatstaven van haar afkomst, dus zonder merkwaardige lichaamsversieringen, rare kleren, overtollig vet of onverzorgde details. Hij zag eruit zoals haar vader er ooit uitzag en zij zoals haar moeder toen die jong was. Degelijke burgerlijk, met alle bijbehorende aantrekkelijke uiterlijkheden en goed verborgen gebreken. Een uiterlijk om te stralen op je huwelijksdag en om te blijven gloeien zo lang gezondheid en omstandigheden het toelieten. 

Toms verschijning ging gepaard met het verschijnen van hun gezamenlijke geschiedenis, die ogenblikkelijk haar appartement vulde. De pijn van de verveling, noemde ze het indertijd toen haar vriendinnen om uitleg vroegen. Nou en, werd er gezegd. Verveling met je vriend is goed, want dat geeft je de ruimte om er een eigen leven op na te houden. Met je vriendinnen of je familie. Stel je voor dat je vriend zo vermakelijk is dat hij al je tijd opslokt? Wil je dat? 

Zo simpel was het natuurlijk niet en de negentiende eeuw was voorbij. Tegenwoordig moest de echtelijke relatie op alle vlakken bevredigend zijn. Vooral geestelijk was dat met Tom niet het geval. Alles wat hij zei, kon ze zelf bedenken en bedacht ze zelf voordat hij het verkondigde. Zijn standpunt was generiek, zijn gezichtspunt was afgezaagd, zijn uitspraken waren saai en zijn toewijding was voorgeschreven. Hij was de ultieme conformist, maar wist niet wat dat was. Ze had hem uit zijn winterslaap willen wekken door samen een oude Italiaanse film te kijken die over een man ging die zich zo ver aanpaste dat hij morele grenzen overschreed, want niet moeilijk was tijdens het fascisme. Tom snapte niet dat hij naar zichzelf keek. Hij ergerde zich niet eens aan de homoseksualiteit van de man, die bedoeld was als een symbool van de ultieme aanpassing aan een mannenwereld. Ze legde het uit en dat snapte hij ook niet. In die tijd had je wel meer homo’s en het was nu eenmaal zijn voorkeur. De boodschap dat de film over hem ging, slikte ze in. Ze maakte het uit toen ze haar oog op Jesse had laten vallen. Wat was er ook alweer aan de hand met die Jesse?

Tom deed charmant. Hij complimenteerde haar met haar uiterlijk. Hij probeerde door haar krullen te kroelen, maar ze week terug. Wat dronk hij ook alweer? Hij ging op de bank zitten en de verraderlijke Katje sprong op zijn schoot. Het ging goed met hem en het ging goed met haar, kaatste ze terug. Hij kreeg een biertje, zij dronk jus. Het eerste verhaal ging over de videospellen die hij speelde met zijn vrienden en ze was weer helemaal thuis. Saai, dacht ze, dat was het overheersende gevoel in zijn gezelschap. De toestand van ingehouden ergernis om de verveling die hij haar bezorgde waarin ze na een paar minuten was beland, had ze indertijd pas na weken bereikt. Ongelooflijk, als je er bij stilstond. Was haar instrument om mensen te peilen bijgeschaafd of was er toen een soort verliefdheid geweest, die haar oordeelsvermogen had aangetast. Van dat laatste kon ze zich niets herinneren. 

Hij ging verder over zijn moeder en zus. Toen ze de deur had opengedaan, had ze zich afgevraagd wat hij kwam doen, maar nu ze tot de oude toestand was vervallen, vroeg ze zich niets meer af. Hij was er en dat was genoeg verklaring voor zijn aanwezigheid. Er zijn was voor Tom afdoende verklaring voor de gestage voortgang van zijn leven, herinnerde zich. Dat hij niets wilde, had ze aanvankelijk in hem gewaardeerd. Het was een verademing na de jongens die ze in de kroeg had aan moeten horen. Veel plannen en wensen en weinig realiteitszin, vond ze. Tom wilde geen eigen kroeg, niet rijk zijn op zijn dertigste, geen vakantie in Dubai of een televisiewedstrijd winnen. Hij wilde afwachten wat de volgende dag bracht en dan vergeten dat die een kopie was van de vorige en van alle dagen die daar aan vooraf waren gegaan. Langzaam merkte ze dat realiteitszin ook bij hem ontbrak. Het leven vraagt om groei en ontwikkeling en dat vraagt om een hand die de boel stuurt. Ze dacht aan zichzelf. Ze was niet overambitieus, maar wist wel waar ze was en waar ze naartoe wilde. Tom niet en dat maakte hem onverenigbaar met haar. Ze was gestuit op het onoverbrugbare, wezenlijke verschil tussen haar burgerlijkheid en die van hem. Stagnatie of vooruitgang: daar draaide het om. Zijn bewegingloosheid maakte hem saai, want elke dag dezelfde bezinning op diezelfde dag aanhoren, was geestdodend.

Erika zette de televisie aan. Tom was even stil. Ze keek een ogenblikje naar het programma en nam een slok van haar jus. Omdat hij ook keek, klikte ze naar een ander programma. Hij begon over zijn werk. Het was een lange anekdote over de aanschaf van een camper door een van zijn collega’s. Tom was autistisch, dacht ze. Dat ze dat niet eerder had gemerkt. Ze klikte naar een quiz. Hij zei Elba. Zij dacht Sint Helena. Het eiland waar Napoleon zijn laatste dagen sleet. 1821 was het volgende antwoord. Zij dacht het en Tom zei 1835. Hmm, dacht ze en ze klikte naar een dansprogramma, want ze deelden belangstelling voor de quiz en ze wilde niets met hem delen.

Katje had genoeg van zijn verraad en stapte over naar haar schoot. Tom trok zijn been op de bank en maakte het zich te gemakkelijk terwijl hij het over de groenteafdeling van de supermarkt had. Erika klikte door tot ze op de weersvoorspelling stuitte. Tegenwoordig was het eerder een weerverslag over delen van Europa die haar koud lieten. Met kaarten, foto’s en een vlot meisje probeerden ze het interessant te maken, maar de voorspelling kwam nog steeds neer op natte vinger werk, Morgen is het net zo’n weer als vandaag of niet. Het kan vriezen of dooien. Ze klikte weg voordat de voorspelling was afgerond. Tom praatte en keek met een half oog naar het scherm. Het was niet eens haar bedoeling om hem met de televisie duidelijk te maken dat ze liever had dat hij vertrok. Er was geen bedoeling, geen boodschap voor de jongen. Hij liet haar zo koud dat ze niets eens last van hem had. Daardoor had ze het nog weken nadat ze inzag hoe pijnlijk saai hij was, met hem volgehouden. Ze moest denken aan een uitspraak van Wolfgang Pauli over een theorie van een jonge natuurkundige. Het is niet eens fout! Kun je met meer dedain over een ander denken? Toms gezelschap zat haar niet eens dwars! De laatste dagen van hun verhouding had ze niet hoeven nadenken over het beëindigen ervan. Alles wat het was en had kunnen worden, was afgestorven en het enige dat haar restte, was het duwtje waarmee het lijk in het graf plofte. Wat doen we morgen? Blijf morgen maar thuis, Tom. Voor de duidelijkheid belde ze hem de volgende dag om te verklaren dat het uit was. Hij leek onaangedaan. Zij was het.

Daar zat hij dan. Ze kon de televisie uitzetten, het licht uitdoen en naar bed gaan. Wat zou hij doen als ze hem liet merken dat hij lucht voor haar was? Hij vroeg haar iets. Hoe was het met haar ouders, dacht ze. Ze zei niets, klikte met de afstandsbediening en keek hem niet aan. Ze bedacht zich, dempte het geluid van de televisie, keek hem aan en keek in een gezicht dat niets bij haar opwekte. Niet de verveling die ze wilde ontlopen of enige vorm van afkeer die ze vreesde. Waarom was hij opgedaagd? Waarom vroeg ze zich dat af?

‘Goed hoor. Jan gaat over een half jaar met pensioen en Marloes heeft het vreselijk druk. Op dit moment is het taallessen aan vluchtelingen, vorige maand was het tuinieren. Wist je dat ik tante ben geworden?’

Hij wist het, want zijn ouders en die van haar waren kennissen geworden en de grote gebeurtenissen waren bekend in de kringen waarin ze verkeerden. 

‘Ik heb Karin en Ruud een kaartje gestuurd.’

Waarom zou hij dat doen, vroeg ze zich af. Op een of andere manier voelde hij zich nog steeds met haar verbonden. Ze vond het eerder een sneue dan een vleiende vaststelling. Ze begreep ineens waar het Tom om te doen was. Hij verlangde terug naar het paartje dat ze hadden gevormd en dat vlekkeloos in de gezapige wereld van hem en zijn ouders had gepast. En in die van haar, want het was dezelfde wereld. Hij was zelfs bereid om krullen en een bril te aanvaarden terwijl het blond haar en lange wimpers hoorden te zijn. Ze was buit en die was hem ontglipt. Hij was gekomen om de kansen te peilen om zijn beloofde bezit weer in handen te krijgen. 

Voor haar was het duidelijk wat hij van haar maakte, maar het liet haar koud omdat ze niet toegaf. Hij was niets en er was niets tussen hen. Hij had niet de kracht om iets van haar te maken. Het deed er niets toe wat zijn intenties waren. Ze was alleen verbaasd dat hij die had. Er was een besef van het verdere verloop van zijn leven bij hem ontsproten. Of was dat er indertijd ook geweest en was het een toekomst waar niemand over na hoefde te denken omdat alles bij voorbaat vastlag? 

Als hij een goede baan, een dikke auto en een villa had gehad, kon ze overwegen om zich beschikbaar te stellen als trofeevrouw. Ze zou de tennisclub opfleuren met haar ongedwongenheid en zette een lief meisje met krullen en een slim jongetje met een bril op de wereld. Van Tom zou ze geen last hebben en als ze erotische gevoelens zou krijgen, wat in de wereld van haar ouders een overbodige trivialiteit was, belde ze Nathan. Wat een vreselijk vooruitzicht, besloot ze.

Tom had het over zijn vader. Hij was niet gezond meer. Het was een persoonlijk verhaal, dus was het onbeleefd om het geluid van de televisie weer aan te zetten, dus Erika keek hem aan en luisterde. Tom leek niet aangeslagen, maar het was al enige tijd geleden dat de hartproblemen waren opgedoken, dus de emoties waren wegebt. Erika had het van haar moeder gehoord. Ze dacht aan Jan, die hetzelfde leven als de vader van Tom had geleid. Roken en geen beweging toen hij jong was, uitdijen en geen beweging op middelbare leeftijd, en gezonder leven toen de problemen niet meer te negeren waren en bewegen pijnlijk werd. Tom haalde Jan erbij. De vaders hadden nog tijd om het roer om te gooien om ervoor te zorgen dat ze hun kleinkinderen zagen opgroeien. Hij had geen ongelijk, vond ze, en dat van die kleinkinderen kon ze onderschrijven. 

Tom ging erop door en Erika had het gevoel dat ze op weg was naar een val, waarin ze hopeloos verstrikt zou raken. Stomtoevallig had hij een gemeenschappelijk grond aangeboord en ze liep het gevaar dat ze zich met hem verbonden voelde. Een krachtige magneet trok haar samen met hem naar het burgerlijke, bezadigde leven van hun ouders. Het was het domein van veiligheid, warmte en luxe waarin ze groot was geworden. Het enige waar je je zorgen om hoefde te maken, was niet doodgaan, maar bij jonge mensen kwam die overweging niet op. Ook op haar vaders leeftijd was die zorg ver weg, behalve als je nooit op je gezondheid had gelet. Tom begon over de behandeling van zijn vader en Erika besefte dat de medische wereld was ontstaan in het domein van de welvarende klassen en dat het de rijken waren die ook daar konden verwerven wat ze begeerden, namelijk zo lang mogelijk genieten van hun voorrechten. Het kwam wel goed met de vaders, was Toms afronding. Uit zijn mond geloofde ze er niets van.

Hij begon over de nieuwe auto van zijn broer en ze haakte af. Ze zette het geluid van de televisie aan en keek gedachteloos naar de sprekende koppen, die ze liever niet wilde horen. Tom dacht vast dat het zo hoorde, dat ze samen de avond doorbrachten zoals ze al honderden keren hadden gedaan en nog duizenden keren zouden doen. Hij praatte en zij deed ook wat ze wilde. Hij verstond Erika’s niet zo subtiele boodschap niet. 

Ze deed de televisie uit. Ze had er genoeg van. Als hij het verkeerd wilde begrijpen, dacht hij dat ze hem meenam naar bed. In haar hoofd bereidde ze een kordate toespraak voor. Wat wil je eigenlijk? Wat je ook wilt, van mij krijg je het niet. Het leven dat achter me ligt, ligt niet voor niets achter me. Ik wil daar niet naar terug. Jij bent mijn ouders en het laatste wat ik wil is weer thuiswonen. Niet dat het zo vreselijk was, dacht ze, maar daar zou ze niet over beginnen. 

Wat ze in feite zei, werd onderbroken door Tom. Het kwam erop neer dat ze moe was. Hij trok die conclusie voor haar. Aangezien het vrijdag was, hoefde ze de volgende dag niet te werken en kon ze uitslapen. Vroeg naar bed gaan was niet hetzelfde als goed uitrusten en hij weidde uit over haar interne klok en dat ze die kon bijstellen, zodat ze wat meer aan haar avonden had en niet uitgeput voor de televisie hoefde te liggen.

Ze was hem goed beu en vroeg zich af hoe ze ooit het bed met hem had kunnen delen. Ze had mooi praten, dacht ze, want na Nathan was er niemand meer geweest en op dat moment had ze zelfs iemand uit de kroeg mee naar huis genomen. Dat klonk gemakkelijk, maar was het niet, had de praktijk uitgewezen. Net als de vrouwen waren de mannen veeleisender geworden. Gemakkelijke meisjes waren niet geliefd en als ze zich voordeed als een minder gemakkelijk meisje, trapten ze er niet in. Ze viel door de mand als ze een praatje maakte: te slim voor een bedavontuur. Maar op dat moment wilde Erika geen seks, maar van Tom af. Ze zag af van haar kordate toespraak, die een soort wraak voor haar verveling had moeten zijn. Ze zette de televisie uit.

‘Je moet nu echt gaan. Ik ben uitgeput.’

Hij ging.

‘Ik bel je’, zei hij.

‘Je hebt mijn nummer.’

Ze sloot de deur, ging op de bank zitten, schikte de kussens, trok haar benen op en nam haar gebruikelijk houding aan en dat was tussen zittend en liggend in. Ze zette de televisie aan en luisterde naar de pratende hoofden, die uitvoerig en met veel herhalingen, de uitreiking van een of andere televisieprijs bespraken.

Uit: Wel...